Zammelen No. 2

Listed and illustrated in KIK-IRPA BALat [http://balat.kikirpa.be/object/11045889] [accessed 18 February 2022]: a Gallo-Roman limestone votive stone [altar?] converted into a holly-water stoup in 1627 ["=Altaar als wijwatervat gebruikt in 1627, afkomstig van Zammelen"]. The entry for this object in the Gallo Romeins Museum [https://exploratorium.galloromeinsmuseum.be] [https://hdl.handle.net/21.15108/9925] [accessed 18 February 2022] notes: "Sokkel van een Jupiterzuil. Voor Jupiter. Deze wijsteen werd aangetroffen op een boerderijerf in Zammelen. Wijstenen beloofde men in de Romeinse tijd aan een god, in ruil voor een gunst. De god en ook de opdrachtgever worden op de steen genoemd. Hier luidt het Latijnse opschrift op de voorzijde: ‘I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / SACRA / CLEMENT[I]/NUS FELIX’. In vertaling is dat meer dan waarschijnlijk: ‘Wij(steen) voor Jupiter de allergrootste – Clementinus Felix’. (Wat in het Latijn tussen vierkante haken staat, geeft weer wat er verdwenen is en oorspronkelijk gestaan moet hebben. Tussen ronde haken vullen we bekende vaste afkortingen aan.) De steen was wellicht de sokkel van een zuil waarop bovenaan een beeld van Jupiter prijkte. De oorspronkelijke standplaats van de in Zammelen gevonden sokkel kennen we niet, maar vermoedelijk stond de Jupiterzuil bij een plattelands-villa van een zekere Clementinus Felix. Sommige villae hadden hun eigen cultusplaats: een omheinde ruimte in openlucht die gebruikt werd door de mensen die op het domein woonden of werkten. De bewoners vereerden Jupiter als hemelgod en meester van donder en bliksem. Hun oogst en dus hun rijkdom was afhankelijk van het weer. In 1627 kreeg de sokkel van Zammelen bovenaan een komvormige uitholling. Toen werd ook het jaartal in de steen gegraveerd. Het is aannemelijk dat hij sinds dat jaar in de oude kerk van Zammelen als wijwatervat dienstdeed. Hoe en wanneer hij op de boerderij is beland blijft een open vraag. [...] Datum: 175 tot 250 n.Chr." The rectangular block has a Latin inscription corresponding to its original funtion as a Roman votive stone: "I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / SACRA / CLEMENT[I]/NUS FELIX"; the Arabic numerals "1627" are believed to have been added when the object was re-cycled as a holy-water stoup in a church.